جزیره هنگام: زمردی آرام در خلیج فارس و مأمن دلفین‌ها

جزیره هنگام، نگین کوچک و آرام خلیج فارس، به دور از هیاهو و شلوغی شهر قشم، همچون زمردی بر آب‌های نیلگون در انتظار کشف است. این جزیره کوچک که تنها حدود ۳۶ کیلومتر مربع وسعت دارد، در جنوب قشم واقع شده و تنها راه دسترسی به آن، سفر کوتاه با قایق از اسکله‌های کندالو یا شیب‌دراز است. هنگام، با ساحل‌های بکر، نبود خودروهای پرشمار، و تمرکز بر حیات وحش و فرهنگ بومی، تجربه‌ای عمیق‌تر و متفاوت از جنوب ایران را برای هر گردشگری رقم می‌زند. سفر به هنگام، سفری است به خلوت‌ترین و اصیل‌ترین بخش خلیج فارس.

موقعیت جغرافیایی و زمین‌شناسی آرام

هنگام، برخلاف جزیره مادر خود یعنی قشم که دارای ساختارهای زمین‌شناختی و ژئوسایت‌های خشن است، دارای چهره‌ای آرام‌تر و پست‌تر است. این جزیره از نظر زمین‌شناختی، ادامه‌ای از چین‌خوردگی‌های قشم محسوب می‌شود و بخش‌هایی از آن پوشیده از خاک سرخ و رسوبات شنی است. بلندترین نقطه آن، کوه «کماله» با حدود ۱۰۶ متر ارتفاع است.

وجه تسمیه هنگام نیز به خودی خود جذاب است؛ برخی آن را برگرفته از واژه "هنجام" به معنی زمان مناسب یا موقع مقرر می‌دانند که شاید اشاره به زمان مناسب (هنگام) برای ماهیگیری و بهره‌برداری از دریا داشته باشد. این جزیره شامل سه روستای اصلی است: هنگام قدیم، هنگام نو (جدید)، و هنگام غربی (ماشِه).

مهم‌ترین جاذبه: رقص دلفین‌های بازیگوش

بی‌شک، شهرت اصلی جزیره هنگام به خاطر تماشای دلفین‌های بازیگوش است که هر روزه در آب‌های اطراف آن به نمایش خیره‌کننده مشغولند. دلفین‌های هنگام از نوع دلفین‌های پوزه بطری (Indo-Pacific Bottlenose Dolphin) هستند که به صورت دسته‌جمعی در این منطقه زندگی می‌کنند و به خصوص در فصول سرد (پاییز و زمستان) به وضوح مشاهده می‌شوند.

نکات حیاتی برای تماشای دلفین‌ها:

1. زمان‌بندی: بهترین زمان برای تماشای دلفین‌ها، صبح زود (طلوع آفتاب) است، هنگامی که دریا آرام است و دلفین‌ها برای تغذیه به سطح آب می‌آیند. حرکت قایق‌ها در ساعات اولیه روز و تماشای پریدن دلفین‌ها در پس زمینه طلوع خورشید، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است.

2. ملاحظات زیست‌محیطی: گردشگران باید از قایقرانان محلی بخواهند که با سرعت مطمئنه و با فاصله مناسب از دلفین‌ها حرکت کنند تا مزاحمتی برای این موجودات دوست‌داشتنی ایجاد نشود. حفظ آرامش زیست‌گاه دریایی هنگام، اولویت اصلی در گردشگری مسئولانه است.

جاذبه‌های طبیعی و شگفتی‌های ساحلی

• ساحل نقره‌ای (Silver Beach): یکی از نادرترین جاذبه‌های هنگام، ساحل نقره‌ای است. خاک این بخش از ساحل حاوی کانی‌های براق و درخشان است که زیر نور آفتاب یا در تاریکی شب، جلوه‌ای نقره‌ای و چشمک‌زن به خود می‌گیرد. هرچند برداشت این خاک برای حفظ زیبایی طبیعی ممنوع است، قدم زدن در این ساحل به خصوص در شب، حسی رویایی ایجاد می‌کند.

• ساحل آکواریوم: در نقاطی از ساحل هنگام، آب چنان شفاف و زلال است که به آن «آکواریوم طبیعی» می‌گویند. در این قسمت‌ها می‌توان بدون نیاز به غواصی، انواع ماهی‌های رنگارنگ، عروس دریایی و مرجان‌های کوچک را در آب‌های کم عمق مشاهده کرد.

• زیست‌گاه لاک‌پشت‌ها: سواحل شنی هنگام، به خصوص در بخش‌های خلوت‌تر، محلی برای تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی (Hawksbill Sea Turtle) است. فصل تخم‌گذاری این موجودات معمولاً از اسفند تا خرداد است و مشاهده تلاش لاک‌پشت مادر برای تخم‌ریزی و سپس تولد نوزادان، یکی از رویدادهای نادر طبیعت است.

• صخره‌های فیل: در بخشی از جزیره، صخره‌ای وجود دارد که به دلیل فرسایش به شکل یک فیل نشسته با خرطوم دراز درآمده است و منظره‌ای مناسب برای عکاسی فراهم می‌کند.

فرهنگ و زندگی بومیان هنگام

زندگی در هنگام، نمایانگر فرهنگ اصیل بندری با رگه‌هایی از سادگی و صلح است. بومیان هنگام که اکثراً از طریق صید و صیادی امرار معاش می‌کنند، به خونگرمی و مهمان‌نوازی شهرت دارند.

• بازارچه محلی: در هنگام، خبری از مراکز خرید بزرگ نیست. بازارچه سنتی جزیره محل عرضه صنایع دستی بومی است که اغلب توسط زنان هنرمند هنگام ساخته می‌شود. این محصولات شامل زیورآلات صدفی، بافتنی‌های سنتی، و غذاهای محلی (به خصوص سمبوسه و ماهی‌های تازه) است.

• نقش حنا و برقع: زنان هنگام لباس‌های محلی رنگارنگ و زیبا به تن می‌کنند و استفاده از برقع‌های سنتی به رنگ‌های مختلف همچنان در بین آن‌ها رایج است. همچنین، کشیدن نقش و نگار حنا روی دست‌ها، بخشی از سنت زیبای این زنان است و به عنوان یک خدمت گردشگری نیز عرضه می‌شود.

• صید و صیادی: اصلی‌ترین شغل مردم هنگام صیادی است. تماشای فعالیت روزانه صیادان، قایق‌های تزئین شده و لنج‌های محلی، بخشی از زندگی روزمره در این جزیره است.

بازدید از تاسیسات تاریخی و قدیمی

• تأسیسات انگلیسی‌ها: در دوران قاجار، هنگامی که جزایر خلیج فارس به دلیل موقعیت استراتژیک مورد توجه قدرت‌های اروپایی بودند، بریتانیایی‌ها در این جزیره پایگاه‌ها و تأسیساتی مانند تلگراف‌خانه و ساختمان‌های نظامی برپا کردند. اگرچه این ساختمان‌ها امروزه به مخروبه تبدیل شده‌اند، اما بازدید از آن‌ها، یادآور تاریخ پرفراز و نشیب منطقه و اهمیت ژئوپلیتیکی آن است.

چگونه به هنگام سفر کنیم؟

برای سفر به هنگام، ابتدا باید خود را به جزیره قشم برسانید. سپس از دو اسکله اصلی برای انتقال به هنگام استفاده کنید:

• اسکله کندالو: اصلی‌ترین راه دسترسی است و قایق‌ها از این محل برای دیدن دلفین‌ها حرکت می‌کنند.

• اسکله شیب‌دراز: این اسکله بیشتر برای دسترسی به روستای شیب‌دراز و محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها استفاده می‌شود.

هنگام جایی است که می‌توان لحظاتی به دور از دغدغه‌های شهری، آرامش دریا و سادگی زندگی را تجربه کرد. این جزیره کوچک به ما می‌آموزد که چگونه در کنار طبیعت زندگی کنیم و زیبایی‌های حیات وحش را از نزدیک حس کنیم. حفظ محیط زیست بکر و حیات دلفین‌ها در هنگام، مسئولیت تک‌تک ما به عنوان گردشگر است.